Ундны усны чанар, аюулгүй байдал, хаягдал усны бохирдлыг хянадаг УСУГ-ын лабораториудын мэдээллийг нэгтгэн удирдах “Лабораторийн мэдээллийн удирдлагын систем” хөгжүүлэх зөвлөх үйлчилгээг эхлүүлэх уулзалт 7 дугаар сарын 7-ны өдөр боллоо. Энэхүү уулзалтаар зөвлөх үйлчилгээний зорилго, ажлын төлөвлөгөө болон лабораториудын мэдээлэл солилцох, үр ашигтай удирдах боломжит шийдлүүдийг танилцуулсан юм. Энэ талаар Монголын Мянганы сорилтын сангийн Усны салбарын тогтвортой байдлыг хангах төслийн захирал Л.Өнөржаргалаас тодрууллаа.
-Лабораторийн мэдээллийн удирдлагын систем /LIMS/-ийг хөгжүүлэх нь ямар ач холбогдолтой вэ?
-Монгол Улсын Засгийн газрын 2021 оны 3 дугаар сарын 31-ний өдрийн 53 дугаар тогтоолоор баталсан “Үйлдвэрийн хаягдал усыг урьдчилан цэвэрлэх төлөвлөгөө”, улмаар Ус бохирдуулсны төлбөрийн тухай хуулийн хэрэгжилтийг хангахад дэмжлэг үзүүлэх шаардлага тулгарсан. Энэ хууль нь усыг хэдий хэр бохирдуулна тэр хэрээр өндөр төлбөр төлөх ёстой гэсэн зарчимд тулгуурладаг. Иймээс үйлдвэрийн хаяж буй усны бохирдлыг нарийвчлан шинжилж тогтоохгүй бол шинжилгээ өгсөн аж ахуйн нэгжүүд болон төлбөр тогтоож буй төрийн байгууллага хооронд маргаан үүсдэг. Нөгөөтэйгүүр, ус хангамжийн үйлчилгээ үзүүлэгч УСУГ болон усны нөөцийн ашиглалт, хамгаалалтыг хариуцан ажилладаг Усны газрын хувьд цэвэр усны чанар, хаягдал усан дахь бохирдлын агууламж нь маш чухал үзүүлэлт юм.
Тиймээс хаягдал усны бохирдлын агууламжийн гол үзүүлэлтүүдийг нарийвчлан шинжлэх лабораторийн хэрэгцээ манай улсад өндөр хэвээр байна. Иймд Монголын Мянганы сорилтын сангийн Усны салбарын тогтвортой байдлыг хангах төслийн хүрээнд бохир усны лаборатори шинээр байгуулах, лабораторийн асуудлыг цогцоор нь шийдэх чиглэлээр дэмжлэг үзүүлэн ажиллаж байна.
-Бохирдлын агууламжийг нарийвчлан шинжлэх лабораториудын асуудлыг хэрхэн шийдэж байгаа талаар нэмж тодруулна уу?
-УСУГ нь одоогоор Усны төв лаборатори, хуучин Төв цэвэрлэх байгууламжийн лаборатори, мөн “Харгиа” цэвэрлэх байгууламжийн лабораторийг хариуцан ажиллуулдаг. Эдгээр нь үйлдвэрлэлийн зориулалттай дотоод хяналтын лабораториуд боловч Усны төв лаборатори нь цэвэр, бохир усны шинжилгээг тогтмол хийдэг, салбартаа тэргүүлэгч итгэмжлэгдсэн лаборатори юм. Тус лаборатори нь химийн болон микробиологийн 190 гаруй үзүүлэлтээр усны чанарыг шинжилж байна.
Түүнчлэн УСУГ ирэх 9-10 дугаар сараас эхлэн дээрх 3 лабораториос гадна Компактын хүрээнд шинээр ашиглалтад орох Ус гүн цэвэршүүлэх үйлдвэр болон Хаягдал ус дахин боловсруулах үйлдвэрийн лабораториуд, дээрээс нь манай төслийн санхүүжилтээр шинээр байгуулж өгөх Үйлдвэрийн хаягдал усны бохирдлыг шинжлэх лабораторийг оруулаад, нийт 6 лабораторийн үйл ажиллагааг хариуцна. Эдгээр нь өөр өөр байршилтай тул дата мэдээллээ цахимаар солилцож, нэгтгэх, хүн хүч, урвалж бодисын нөөцийг удирдах, лабораторийн мэдээллийг удирдах нэгдсэн систем хөгжүүлэх хэрэгцээ шаардлага гарсан. Тус мэдээллийн системээр дамжуулан лабораториудын үйл ажиллагаа, гүйцэтгэлийг хянах боломжтойгоос гадна хоорондоо уялдаа холбоотой ажиллаж, хүн хүч, урвалж бодис зэрэг шаардлагатай нөөцийг ухаалгаар зохион байгуулах, ингэснээр зардал хэмнэх ач холбогдолтой.
Лабораторийн мэдээллийн удирдлагын системийг хөгжүүлэх зөвлөх үйлчилгээний гэрээнд бид “Дижитал медик” ХХК-тай хамтран ажиллахаар 5 дугаар сарын 30-нд гарын үсэг зурсан бөгөөд 8 сарын хугацаанд системийг хөгжүүлж, ашиглалтад оруулахаар төлөвлөн ажиллаж байна.
-Энэ тал дээр ямар сорилт, бэрхшээл тулгамдаж байна вэ?
-Монгол Улсын Засгийн газар Компактаар хүлээсэн үүргийнхээ хүрээнд байраа бэлдэх шаардлагатай байгаа. Үүний дагуу УСУГ хуучин Төв цэвэрлэх байгууламжийн байранд засвар хийж байна. Засварын ажил дуусмагц бохир усны шинжилгээ хийх лабораторийн иж бүрэн тоног төхөөрөмж, оффисын болон лабораторийн бүрэн тавилга, урвалж, бодис, шил сав, тавилга, мэдээлэл технологийн систем зэргийг нийлүүлнэ.
Бидний зүгээс лаборатори тохижуулж, шинэ тоног төхөөрөмж нийлүүлэхийн зэрэгцээ холбогдох сургалтуудыг зохион байгуулахаар төлөвлөсөн. Усны төв лабораторид одоогоор 20 гаруй хүн ажиллаж байгаа бөгөөд лабораторид чиглэсэн эдгээр шинэчлэлтэй холбоотойгоор ажиллах хүн хүч, лабораторийн чиглэлээр мэргэшсэн боловсон хүчнийг нэмэгдүүлэх хэрэгцээ шаардлага үүсэж байна.
